Ohiko galderak. Hiriko Zuhaiztiaren Kudeaketa Plana

XVIII. mendean sortutako joera baten arabera, inguruneak eta gizarte giroak berebiziko garrantzia zuten gaixotasunetan. Higienistek hiri industrialetako osasungarritasun eza kritikatzen zuten, eta lantegietako langileen bizi eta lan baldintzak.

Sendagile batzuek faktore ekonomiko eta sozialei egozten zieten gaitz jakin batzuen hedapena: pobrezia, gehiegizko lana, elikadura txarra, auzo osasungaitzetako jende pilaketa eta beste.

Infekzio arriskua gutxitzeko eta, beraz, biztanleen bizitza kalitatea hobetzeko, hirietan saneamendu sareak jartzen hasi ziren, aireztatze eta eguzkitze baldintzak hobetzen, kaleak zolatzen, eta abar. Testuinguru horretan hasi ziren zuhaitzak hirietako kaleetan jartzen.

Gaur egun nekez irudikatuko genuke kaleetan zuhaitzik ez duen hiririk.

Munduan ez da kaleetan zuhaitzik ez duen hiririk.

Zuhaitzek udako beroa arintzen dute, espaloietan itzala egin eta kaleak freskatzen baitituzte. Udako egun beroetan itzala bilatzen dugu, eta horren arabera aukeratzen dugu ibilbidea. Aparkatzeko, halaber, itzalpean dauden lekuak dira preziatuenak. Gauza bera esan dezakegu eserlekuez ere.

Hosto erorkorreko zuhaitzek itzala egiten dute fatxadetan, eta horiek gehiegi berotzea eragozten dute; neguan, berriz, eguzkiak jotzea ahalbidetzen dute, eta fatxadak berotzen laguntzen.

Zuhaitzen hostoek –eta, batzuetan, loreek– kaleak apaintzen dituzte. Gasteizko kale erakargarrienak zein diren pentsatzen jarriz gero, berehala etorriko zaizkigu burura Floridako ibilbidea, Unibertsitateko ibilbidea, Frai Francisco Vitoria ibilbidea...

Zuhaitzen berdeak, forma organikoek eta ehundurek hiriak atseginago eta bizigarriago egiten dituzte, material mineralez eraiki ohi baitira: zoladurak, harri edo adreiluzko eraikinak, metalezko hiri hornigarriak...

Orobat, zuhaitzen adaburuek hiriaren formak leunago eta biribilagoak izan daitezen laguntzen dute, berez eraikinetako eta kaleetako lerro zuzenak baitira nagusi.

Zuhaitzetan txori ugari bizi dira, eta horiek hiriak naturalizatzen laguntzen dute.

Zuhaitzetako hostoek hauts eta kutsagarri partikulak harrapatzen dituzte, eta gero horiek euriak garbitzen ditu, edo hostoekin batera erortzen.

Zuhaitzek oxigenoa sortzen dute hirian.

Zuhaitzek CO2-a –negutegi efektua eragiten duena– finkatzen dute.

Ez. Zuhaitza bakartuta hazten bada, inguruan lehiatzailerik ez duela eta osasuntsu, ez da inausi behar. Izan ere, inausketak eraso egiten dio zuhaitzari. Zauriak egiten ditu azalean eta barruko ehunetan, eta patogenoak sartzeko bidea errazten du. Hori prozesu atzeraezina da, inausitako zuhaitzaren endekapen goiztiarra eta heriotza ekar dezakeena; gainera, arriskutsua izan daiteke, adarrak eroriz gero.

Helburu hauekin inausten dira zuhaitzak:

• Fruta-arbolen kasuan, fruta gehiago lortzeko.

• Basogintzan, enbor zuzenagoak eta adar gutxiago dutenak lortzeko.

• Hiriko zuhaitzen kasuan, adarrak erortzeko arriskuari aurre hartzeko, edo tamaina kontrolatzeko, kokapenaren arabera (fatxada edo linea elektrikoetatik hurbil badaude, edo trafiko seinaleak ezkutatzen badituzte).

Hirian jartzen diren zuhaitz espezieak ondo aukeratu eta kokatuko balira, adar kaltetuek sor dezaketen arriskuari aurre hartzeko baino ez lirateke inausi behar.

Batzuetan, Gasteizen jarritako zuhaitz espezieak ez dira egokienak izan, edo behar ez zen lekuetan landatu dira. Esaterako, tamaina handiko zuhaitz helduen adarrak batzuetan gertuegi daude fatxadetatik. Horrek zuhaitzen eta auzokoen arteko talka sortzen du.

Ez. Kexa asko zuhaitzen balioespen estetikoarekin daude lotuta, edo urruneko bistak estaltzen dituztelako, ongi etorriak ez diren intsektuak daudelako, haziak barreiatzen dituztelako –hori sasoi jakin eta labur batean gertatzen da–, eta abar, baina horiek ez dira funtsezko arrazoiak gogor inausteko edo zuhaitza kentzeko.

Hiriko zuhaitzak urtero inausteak kostu handia du.

Batetik, zuhaitz handiak urtero inaustea ez da bideragarria ekonomikoki, diru-baliabide gehiegi erabili beharra dakarrelako; bestetik, zuhaitzen zaintzaren ikuspuntutik ere ez da gomendagarria, inausketa gogorregiek zuhaitzak ahuldu eta gaixotzen laguntzen baitute, eta adarrak erortzeko arriskua handitzen.

Zuhaiztiaren Kudeaketa Plana landuko du. Txosten horretan zuhaitz bakoitzaren kontserbazio egoera zehaztuko da, eta hiriari dakarzkion onurak identifikatuko dira, bai eta ale batzuek herritarrei egiten dieten enbarazua ere. Agiri horretan, ale bakoitzak behar duen tratamendua adieraziko da, eta zuhaizti urbanoan egin beharreko ekintzen lehentasunak zehaztuko dira.

Zuhaitzen batek enbarazu handia sortzen badu, planak hori kentzeko proposatu dezake, edo bestela beste espezieren bat jartzea. Orobat, zuhaitzen bat ez inausteko proposa dezake, edo lekuren batean zuhaitz gehiago landatzeko.

Udalak profesional bati –esperientzia handia duen arbolazain aditu bat– agindu dio kudeaketa plana lantzeko. Beraz, irizpide teknikoei jarraituz landuko da dokumentua, baina diagnosi fasean auzokoen kezkak eta iritziak jasoko dira. Kudeaketa plana landu ondoren, aurkeztu eta horri buruz eztabaidatzeko prozesua abiatuko da.